شاه عبداللطيف ڀٽائي

شاه عبداللطيف ڀٽائي (1165 - 1102 ھ) والد : شاھ حبيب الله ڏاڏو : عبدالقدوس شاھ پڙڏاڏو : جمال شاھ تڙڏاڏو : شاھ عبدالڪريم جنم ھنڌ : ھالا حويلي وڏن جو تعلق : ھرات سان 1- شاھ لطيف ننڍڙو هيو تہ سندس والد ھالا مان لڏي ڪٿي وڃي رهيو ؟ جواب : ڪوٽڙي 2- ڳوٺ وائي ۾ شاھ لطيف کي ڪنهن جي درسگاه ۾ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ موڪليو ويو ؟ جواب : آخوند نورمحمَّد ڀٽي جي درسگاه ۾ 3- شاھ لطيف سنڌي ٻوليءَ کان علاوه ڪھڙين ٻولين جو عالم ۽ فاضل هيو ؟ جواب : عربي ، فارسي ، ھندي ۽ سرائيڪي 4- شاھ لطيف ھميشہ پاڻ سان گڏ ڪھڙا ڪتاب رکندو ھيو ؟ جواب : قرآن شريف ، مثنوي مولانا روم ، شاھ ڪريم بلڙيءَ واري جو ڪلام 5- سيد علي شير قانع ٺٽوي ، شاھ لطيف کي ڪھڙي ڪتاب ۾ ”اُمي“ سڏيو آھي ؟ جواب : تحفة الڪرام 6- تحفة الڪرام لطيف سرڪار جي وفات کان پوءِ ڪڏهن لکيو ويو ؟ جواب : سورنهن سالن کان پوءِ 1768ع ۾ 6- شاھ لطيف کي ڪوٽڙيءَ ۾ ڪنهن سان عشق لڳو ۽ بعد ۾ ان سان شادي بہ ٿيس ؟ جواب : سعيده بي بي ڌيءَ مرزا بيگ ارغون (مغل نواب) 7- شاھ لطيف کي جڏهن مجازي عشق لڳو تہ ان وقت سندس ڪيتري عمر ھئي ؟ جاب : 20 سال 8- شاھ لطيف ، مرزا بيگ جي نياڻيءَ جي جسم جي ڪھڙي حصي کي جھلي دعا گهري ؟ جواب : آڱر (جنهن جي آڱر سيد هٿ ۾ ، تنهنکي لهر نڪي لوڏو) 9- شاھ لطيف سڀ کان اول ڪٿان جو سفر ڪيو ؟ جواب : گنجي ٽڪر جو 10- شاھ لطيف سامين ، جوڳين ۽ ڪاپڙين سان گڏ 1740ع ۾ ڪٿان جو سفر ڪيو ؟ جواب : هنگلاج جو 11- شاھ لطيف سامين ، جوڳين ۽ ڪاپڙين سان گڏ ڪيترا سال سفر ۾ رھيو ؟ جواب : 03 سال 12- شاھ لطيف جا مريد ، بيبي سعيده بيگم کي ڇا سڏيندا ھيا ؟ جواب : تاج المخدرات (ستين جو ڇٽ) 13- مرزا بيگ پنهنجي ماڻھن سميت دَلَ ذات جي ڌاڙيلن هٿان ڪڏهن مارجي ويو ؟ جواب : 1124 ھ مطابق 1711ع 14- بيبي سعيده بيگم شادي وقت پاڻ سان گڏ ڪنهن کي وٺي آئي ھئي ؟ جواب : گولو (پنهنجي ننڍي ڀاءُ کي ، جيڪو جلد گذاري ويو) 15- ڪھڙي ڪلھوڙي حاڪم ، شاھ لطيف کي مارائڻ جي ڪوشش ڪئي ؟ جواب : ميان نور محمَّد ڪلھوڙو 16- دھليءَ جا ڪھڙا ٻہ مشھور گويا ، شاھ لطيف جي خدمت ۾ حاضر ٿيندا ھيا ؟ جواب : اٽل ۽ چنچل 17- شاھ لطيف وفات کان ٿورو اڳ ڪھڙي ڪافي چوندو رهندو ھيو ؟ جواب : ڪھڙي منجھ حساب ؟ ھئڻ منهنجو ھوت ري 18- شاھ لطيف ڪيتري عمر ۾ وفات ڪئي ؟ جواب : 63 سال (نبي سائين ۽ علي سائين جيتري عمر) 19- شاھ لطيف کي سندس وصيت موجب ڪنهنجي پيرانديءَ ۾ دفن ڪيو ويو ؟ جواب : محمود شاھ جي پيرانديءَ ۾ 20- ڪلھوڙي حڪمران غلام شاھ ڪلھوڙي پنهنجي خرچ سان لطيف سرڪار جو روضو ڪڏنهن جوڙايو ؟ جواب : 1754ع 21- - شاھ لطيف جو روضو ڪھڙي نامياري رازي جوڙي راس ڪيو ؟ جواب : سکر جي مشھور رازي عيدن 22- ميرن جي صاحبيءَ ۾ ڪھڙي حڪمران شاھ لطيف جي روضي ۽ مسجد جي مرمت ڪرائي ؟ جواب : مير نصير خان ٽالپر 23- شاھ لطيف جي روضي جي قبي کي چانديءَ جو دروازو ڪنهن وجهرايو ؟ جواب : مير محمَّد خان ٽالپر 24- شاھ لطيف جي زماني ۾ ڪھڙي ٻاھرين حڪمران سنڌ تي ڪاھ ڪئي ھئي ؟ جواب : نادر شاھ 25- ان ھستيءَ جو نالو ٻڌايو جنهنجي شھادت شاھ لطيف جي حياتيءَ ۾ ٿي ؟ جواب : شاھ عنايت شھيد 26- ھڪ روايت موجب شاھ سائين سمورو ڪلام ڪراڙ ڍنڍ ۾ اڇليو ھو بعد ۾ سندس مريدن سمورو ڪلام ڪھڙي سگهڙ زال وٽان ھٿ ڪيو ؟ جواب : مائي نيامت (ملياڻي نعمت) 27- ”شاھ عبداللطيف ڀٽائي دنيا جو وڏي ۾ وڏو شاعر آھي“ اھا ڳالھ سڀ کان پهرين ڪهڙي عالم ثابت ڪئي ؟ جواب : ايڇ ٽي سورلي 28- ”شاھ جو رسالو“ سڀ کان پهريون ڪنهن ڇپرائي پڌرو ڪيو ؟ جواب : ڊاڪٽر ارنيسٽ ٽرمپ 29- شاھ لطيف جي مزار تي خاص طور تي ڪھڙي رات جو راڳ ٿيندو آھي ؟ جواب : جمعي جي رات 30- شاھ لطيف ننڍپڻ ۾ ڪھڙي راند جو شوقين هيو ؟ جواب : گز ڪمان 31- شاھ لطيف موسيقيءَ جو ڪھڙو ساز پاڻ ايجاد ڪيو ؟ جواب : تنبورو 32- ان ھندو شاعر جو نالو ٻڌايو جنهن سان شاھ لطيف جي گھري دوستي ھئي ؟ جواب : مدن ڀڳت 33- ڪھڙي شاعر کي نج سنڌي راڳ جو باني چيو وڃي ٿو ؟ جواب : شاھ عبداللطيف ڀٽائي ؒ 34- شاھ لطيف ڪھڙي بزرگ جو مريد ٿيڻ لاءِ سوچيو ھيو ؟ جواب : مخدوم محمَّد زمان لنواري واري جو 35- شاھ لطيف ، محمَّد زمان لنواري واري جو مريد ڇو ٿي نہ سگھيو ؟ جواب : نقشبندي طريقي ۾ راڳ حرام آھي ۽ لطيف سائين راڳ نہ ڇڏيو ۔ 36- شاھ لطيف جو ڪھڙي ڍنڍ سان انس ھيو ؟ جواب : ڪراڙ ڍنڍ 37- لطيف سائين جي ان ھمعصر جو نالو ٻڌايو جيڪو مولودن جو وڏو شاعر ۽ ڳائيندڙ ھيو ؟ جواب : مخدوم عبدالرئوف ڀٽي 38- شاھ لطيف جي ان ھمعصر جو نالو ٻڌايو جيڪو ڪافيءَ جو بهترين شاعر ھيو ؟ جواب : ميان صاحب ڏنو فاروقي 39- شاھ لطيف ڪھڙن حاڪمن جي دور کي سونهري دور سڏيو آھي ؟ جواب : سومرا ۽ سما 40- شاھ لطيف پنهنجي شاعريءَ ۾ گُجَرِ ڪنهن کي سڏيو آھي ؟ جواب : مومل کي 41- شاھ سائين جي شاعريءَ ۾ گھڻين سورمين جو ذڪر آھي ؟ جواب : ست 42- شاھ سائين جي شاعريءَ ۾ گھڻن سورمن جو ذڪر آھي ؟ جواب : 43- شاھ سائين جي شاعريءَ ۾ گھڻن سخي ڏاتارن جو ذڪر آھي ؟ جواب : ڏھ 44- شاھ سائين جي انهيءَ سورميءَ جو نالو ٻڌايو جنهنجو تعلق عمر ڪوٽ سان ھيو ؟ جواب : مارئي 45- شاھ جي رسالي ”گنج“ جو پراڻو نسخو ڪھڙي سن ۾ لکيو ويو ؟ جواب : 1800ع ۾ 46- شاھ لطيف ، صوفي شاھ عنايت شھيد جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر رامڪلي 47- شاھ لطيف سير و سفر جو ذڪر ڪھڙن سرن ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر کاھوڙي ۽ سر رامڪلي ۾ 48- نانگ بلائن جو گهڻو ذڪر شاھ سائين ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر ڪارايل ۾ 49- سنڌي ادب جي انهن عالمن ۽ شاعرن جا نالا ٻڌايو جيڪي شاھ لطيف جي ارد گرد دفن ٿيل آھن ؟ جواب : مير عبدالحسين سانگي ، علامہ عمر بن دائود پوٽو ۽ شيخ اياز 50- ڪئمبرج يونيورسٽي مان شاھ لطيف تي PHD ڪندڙ خاتون جو نالو ٻڌايو ؟ جواب : ڊاڪٽر درشھوار ڌيءَ جي ايم سيد 51- ”لطائف لطيفي“ فارسي زبان ۾ لکيل ڪنهنجو ڪتاب آھي ؟ جواب : مير عبدالحسين سانگي 52- ”لطف اللطيف“ ڪنهنجو لکيل ڪتاب آھي ؟ جواب : دين محمَّد وفائي 53- شاھ لطيف جي شاعريءَ ۾ ڪاڪ جو ذڪر ڪھڙي ڪھاڻيءَ سان منسوب آھي ؟ جواب : مومل راڻو 54- شاھ لطيف جي شاعريءَ ۾ ڪيچ جو ذڪر ڪھڙي قصي سان منسوب آھي ؟ جواب : سسئي پنهون 55- شاھ لطيف جي شاعريءَ ۾ ملير جو ذڪر ڪھڙي داستان سان منسوب آھي ؟ جواب : عمر مارئي 56- شاھ سائين جي ڪھڙي فقير جو اولاد سندس درگاه جي مجاوري ڪندو اچي ٿو ؟ جواب : تمر فقير 57- ڊاڪٽر ارنيسٽ ٽرمپ جرمني مان شاھ جو رسالو 1866ع ۾ شايع ڪرايو ، ان ۾ ڪل ڪيترا سر ڏنل آھن ؟ جواب : 22 58- ڪتاب مقالات الشعراءَ ، جنهن ۾ شاھ سائين جو اوائلي احوال ملي ٿو ، ڪنهنجو لکيل آھي ؟ جواب : مير علي شير قانع ٺٽوي 59- شاھ لطيف جي نالي پٺيان ڪھڙي شھر ۾ يونيورسٽي ٺھيل آھي ؟ جواب : خيرپور 60- شاھ عبداللطيف ڀٽائي چيئر ڪٿي واقع آھي ؟ جواب : ڪراچي يونيورسٽي 61- شاھ لطيف ٻہ ڪتا پاليا ھيا ، انهن کي ڪھڙن نالن سان سڏيندا ھئا ؟ جواب : موتي ۽ کينهو 62- شاھ لطيف جو وصال ڪھڙي حالت ۾ ٿيو ؟ جواب : راڳ ٻڌندي 63- شاھ لطيف راڳ جو سچو قدر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر سورٺ 64- ”شاھ عبدالطيف سنڌي سماج جو محافظ آھي ۽ سندس رسالو سنڌي سماج جو عڪس آھي“ ، اھي ڪنهنجا لفظ آھن ؟ جواب : عثمان علي انصاري 65- شاھ جو رسالو ڪھڙي سُرَ کان شروع ٿئي ٿو ؟ جواب : ڪلياڻ 66- سر ڪاموڏ ۾ ڇا جو بيان آھي ؟ جواب : نوري ڄام تماچي 67- سر ليلا چنيسر ۾ ٽيون ڪردار ڪنهنجو آھي ؟ جواب : ڪئنرو 68- ”پيغام لطيف“ ڪنهنجو لکيل ڪتاب آھي ؟ جواب : جي ايم سيد 69- ”سائينم سدائين ڪرين مٿي سنڌ سڪار“ ڪھڙي سر مان کنيل شعر آھي ؟ جواب : سر سارنگ 70- ڪھڙي سر ۾ مورڙي ميربحر جو ذڪر آھي ؟ جواب : سر گهاتو 71- شاھ جي رسالي ۾ طنز و مزاح وارو ڪلام وڳنڌ فقير بابت بيان ڪھڙي سر ۾ اچي ٿو ؟ جواب : سر بلاول 72- ”شاھ جون سورميون“ ڪنهنجو لکيل ڪتاب آھي ؟ جواب : نارائڻ داس ڀمڀاڻي 73- موکي ۽ متارن جو قصو ڪھڙي سر ۾ آھي ؟ جواب : سر يمن ڪلياڻ 74- ڪونج ۽ ماروي جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ آھي ؟ جواب : سر ڏھر 75- شاھ جي رسالي ۾ گهڻن بيتن وارو ڪھڙو سر آھي ؟ جواب : سر حسيني 76- شاھ سائين سج ، چنڊ ، تارن ، ڪتين ۽ چانڊوڪيءَ جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر کنڀات 77- شاھ لطيف جي مجازي عشق ۾ ڪھڙو سر ڀائنجي ٿو ؟ جواب : سر کنڀات 78- سر ڪلياڻ جو مکيہ موضوع ڇا آھي ؟ جواب : وحدانيت ، ثنا ۽ وحدت الوجود 79- ارنيسٽ ھيمنگوي جي مشھور ناول ”پوڙھو ۽ سمنڊ“ جي ھيرو سانتياگو جو ڪردار کي شاھ جي ڪھڙي سورمي سان ڀيٽيو ويندو آھي ؟ جواب : پنهون 80- ڪلاچيءَ جي ڪن جو ذڪر شاھ صاحب ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر گهاتو 81- سر رپ کي ٻي ڪھڙي نالي سان سڏيو ويندو آھي ؟ جواب : سر کيپ 82- شاھ لطيف جي ڪھڙي سر کي سر ماتمي سڏيو ويندو آھي ؟ جواب : سر ڪيڏارو 83- ڪلياڻ لفظ جي معنيٰ ڇا آھي ؟ جواب : سک ، خير 84- ڪلياڻ ڪھڙي ٻوليءَ جو لفظ آھي ؟ جواب سنسڪرت 85- شاھ لطيف سر ڪلياڻ ۾ ڪامل مرشد کي ڇا سڏيو آھي ؟ جواب: ”مھيسر“ 86- شاھ سائين جي رسالي جو ڊگھي ۾ ڊگھو بيت ڪھڙي سر ۾ آھي ؟ جواب : سر سارنگ 87- ڀٽ تي رکيل قديم نسخي ”گنج“ جو پهريون سر ڪھڙو آھي ؟ جواب : سر سسئي 88- عالمن جي خيال موجب سر کنڀات شاھ سائين ڪھڙي عمر ۾ چيو هوندو ؟ جواب : جوانيءَ ۾ 89- سھڻي ڪهڙي شيءِ تي چڙھي ميهار سان ملڻ ويندي ھئي ؟ جواب : گهڙي تي 90- سر معذوريءَ ۾ ڪنهنجو ذڪر ٿيل آھي ؟ جواب : سسئي پنهون 91- سر ديسي ۾ ڪھڙو لوڪ قصو ڳايو ويو آھي ؟ جواب : سسئي پنهون 92- شاھ لطيف لوڪ قصي سسئي پنهون کي گهڻن سرن ۾ ڳايو آھي ؟ جواب : 5 🔻 سر سسئي آبري 🔻 سر معذوري 🔻 سر ديسي 🔻 سر ڪوهياري 🔻 سر حسيني 93- سر کاھوڙيءَ ۾ ڪنهنجو ذڪر ٿيل آھي ؟ جواب : سيلاني فقيرن ۽ جوڳين جو 94- لطيف سائين ڄام جکري جي سخاوت ۽ بهادريءَ جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر بلاول 95- شاھ سائين پنهنجي ڪھڙي سر ۾ نبي اڪرم صہ جي حسن و اخلاق جو ذڪر ڪيو آھي ؟ جواب : سر کنڀات 96- ”سنڌ جو حافظ“ ڪنهن کي سڏيو وڃي ٿو ؟ جواب : شاھ عبداللطيف ڀٽائي ؒ 97- شاھ لطيف سر يمن ڪلياڻ ۾ ڪھڙي پرڏيهي شاعر جو نالو پنهنجي شعر ۾ آندو اٿس ؟ جواب : رومي 98- شاھ لطيف سر سھڻيءَ ۾ هڪ پارسي مصرع ، سنڌ جي ڪھڙي درويش شاعر جي کنئي آھي ؟ جواب : صوفي شاھ عنايت شھيد 99- شاھ لطيف پنهنجي سموري شاعريءَ ۾ نهايت مختصر پارسي پنهنجي ڪھڙي سر ۾ چئي آھي ؟ جواب : سر يمن ڪلياڻ 100- شاھ لطيف چرخي چورڻ جو پرچار ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر ڪاپائتي 101- شاھ لطيف ساري عالم جي آباديءَ ۽ آسودگيءَ لاءِ ڪھڙي سر ۾ دعا گهري آھي ؟ جواب : سر سارنگ 102- شاھ لطيف چين ، ترڪي ، روم ، قنڌار ۽ ٻين شھرن ۽ ملڪن جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر سارنگ 103- ”سو نہ ڪنهن شيءِ ۾ جيڪي منجھ تراب“ جيڪي خاڪ (مٽيءَ) ۾ آھي اهو ٻي ڪنهن شيءِ ۾ ناهي ۔ ڪھڙي سر جو بيت آھي ؟ جواب : سر سھڻي 104- شاھ لطيف خاڪ جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر سھڻي 105- سمنڊ جي خوف ۽ خطرن جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ آھي ؟ جواب : سر سريراڳ 106- ڪلاچيءَ جي ڪن جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ آھي ؟ جواب : سر گهاتو 107- شاھ لطيف سر سريراڳ ۾ سمنڊ جو ذڪر ٻيو ڪھڙي نالي سان ڪيو آھي ؟ جواب : ديوانو درياءُ 108- شاھ لطيف لوهيڙي جي وڻ جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر سريراڳ 109- شاھ لطيف ڪينجهر ڍنڍ جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر ڪاموڏ 110- شاھ لطيف سنڌ جي مخملي آسمان جي سونهن ڏانهن اشارا ڪھڙن سرن ۾ ڪيا آھن ؟ جواب : سر کنڀات ۽ سر مومل راڻو 111- شاھ لطيف گلن ڦلن ، ميون ، اَنَ ۽ گاھن جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر مارئي 112- شاھ لطيف ، ”ٻاٻيهو“ پکيءَ جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر مارئي 113- شاھ جون سورميون ؟ 🔻 سسئي 🔻 سھڻي 🔻 مومل 🔻 ليلان 🔻 نوري 🔻 مارئي 🔻 سورٺ 114- شاھ جا سورما ؟ 🔻 پنهون 🔻 ميھار 🔻 راڻو 🔻 چنيسر 🔻 ڄام تماچي 🔻 مورڙو ميربحر🔻 ٻيجل ۽ ٻيا 115- شاھ لطيف لسٻيلي جي سخي حاڪم جي واکاڻ ڪھڙي سر ۾ ڪئي آھي ؟ جواب : سر پرڀاتي 116- ڪيڏارو سنسڪرت جي ڪھڙي لفظ جي بگڙيل صورت آھي ؟ جواب : ”ڪيدار“ 117- ”ڪيدار“ جي معنيٰ ڇا آھي ؟ جواب : جنگ جو ميدان 118- ميھار کي ٻين ڪھڙن نالن سان سڏيو ويو آھي ؟ جواب عزت بيگ ۽ ساھڙ 119- شاھ عنايت جي شھادت وقت شاھ لطيف جي عمر ڪيتري ھئي ؟ جواب : 28 سال (ڪٿي 31 سال بہ اچي ٿي) 120- شاھ عبداللطيف ڀٽائي ؒ جو 276 هون عرس مبارڪ ڪھڙي سال ۾ ملهايو ويو ؟ جواب : 2019 121- ارنيسٽ ٽرمپ واري شاھ جي رسالي ۾ گھڻا سر آھن ؟ جواب : 26 122- تارا چند واري شاھ جي رسالي ۾ گھڻا سر آھن ؟ جواب : 37 123- ڊاڪٽر گربخشاڻي واري شاھ جي رسالي ۾ گھڻا سر آھن ؟ جواب : 22 124- ڊاڪٽر غلام المصطفيٰ قاسمي واري شاھ جي رسالي ۾ گھڻا سر آھن ؟ جواب : 36 125- علامہ آءِ آءِ قاضي واري شاھ جي رسالي ۾ گھڻا سر آھن ؟ جواب : 29 126- علامہ آءِ آءِ قاضي ، شاھ جي رسالي مان ڪھڙو سر ڪڍي ڇڏيو ؟ جواب : سر ڪيڏارو 127- ٻانهي خان شيخ واري شاھ جي رسالي ۾ گھڻا سر آھن ؟ جواب : 31 128- الهداد جهجهي جي گنج ۾ ڪيترا سر آھن ؟ جواب : 36 129- سڀ کان پهريون شاھ لطيف ايوارڊ ڪھڙي فنڪار کي مليو ؟ جواب : استاد محمَّد يوسف 130- استاد محمَّد يوسف کي پهريون شاھ لطيف ايوارڊ ڪڏهن مليو ؟ جواب : ايڪٽيھ مارچ 1980ع 131- ٻہ مارچ 1941ع ۾ مرڪزي صلاحڪار بورڊ طرفان شاھ لطيف جي ورسي ڪٿي ملھائي وئي ؟ جواب : خالق ڏني ھال ڪراچيءَ ۾ 132- شاھ لطيف جو عرس ھر سال ملھائڻ جي روايت ڪنهن قائم ڪئي ؟ جواب سيد ميران محمَّد شاھ 133- شاھ لطيف جي ڪھڙي عرس جي موقعي تي پهريون ڀيرو عبدالستار پيرزادو عام موڪل جو اعلان ڪيو ؟ جواب : 201 عرس جي موقعي تي 134- شاھ جو رسالو چئن ٻولين ( اردو ، سنڌي ، انگريزي ۽ فارسي) ۾ ڪنهن سهيڙي ڇپرايو ؟ جواب : ڊاڪٽر در شھوار سيد 135- سڀ کان پهريان الف -- ب وار شاھ جو رسالو ڪنهن ترتيب ڏنو ؟ جواب : ڊاڪٽر محمَّد عالم سومرو 136- قاضي فقير محمَّد قانع واري شاھ جي رسالي ۾ ڪيترا سر ڏنل آھن ؟ جواب : 36 137- ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ سال 2000ع ۾ تحقيق مڪمل ڪري شاھ جو رسالو گهڻن جلدن ۾ ترتيب ڏنو ؟ جواب : 10 جلد 138- ڊاڪٽر فضل رحيم سومرو جو عربي ۾ ترجمو ڪيل شاھ جو رسالو 251 عرس جي موقعي تي ڪھڙي سال ۾ شايع ٿيو ؟ جواب : 1400 ھ ، 1980ع 139- شاھلطيف جو رسالو ڪڇ وارو گنج شريف ٻارنهن سالن عرصي ۾ سال 1336 ھ ڪنهن لکي پورو ڪيو ؟ جواب : عبدالمطلب جت 140- سر ڪيڏاري ۾ لطيف سرڪار قرآن پاڪ جون ڪيتريون آيتون آنديون آھن ؟ جواب : پنج 141- شاھ لطيف نار جي وهڪري جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب سر ڏھر 142- شاھ لطيف گنگا جي وهڪري جو ذڪر ڪھڙي سر ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر بلاول 143- شاھ لطيف جنت عدن جو ذڪر ڪھڙن ٻن سرن ۾ ڪيو آھي ؟ جواب : سر سورٺ ۽ رامڪلي شاھ عبداللطيف ڀٽائي ؒ جا سر (ڪلام) 1- سر ڪلياڻ (وحدانيت ، ثنا ۽ وحدت الوجود) 2- سر يمن ڪلياڻ (موکي ۽ متارا جو ذڪر) 3- سر کنڀات (نبي سائين جي حسن و اخلاق ، مجازي عشق ، سج ، چنڊ ، ڪتين ۽ چانڊوڪيءَ جو ذڪر) 4- سر سريراڳ (ٻيڙن ۽ سمنڊ جو ذڪر) 5- سر سامونڊي (وڻجارن جو ذڪر) 6- سر سھڻي 7- سر سسئي آبري 8- سر معذوري 9- سر ديسي 10- سر ڪوهياري 11- سر حسيني 12- سر ليلان چنيسر 13- سر مومل راڻو 14- سر مارئي 15- سر گهاتو (مورڙي ميربحر ۽ مانگر مڇ جو ذڪر) 16- سر ڪاموڏ (نوري ڄام تماچي جو ذڪر) 17- سر ڪيڏارو 18- سر سورٺ 19- سر آسا (اکين جو ذڪر) 20- سر سارنگ 21- سر کاھوڙي 22- سر رپ (سر کيپ) 23- سر رامڪلي (جوڳين جو ذڪر) 24- سر بروو سنڌي 25- سر ڪاپائتي 26- سر پورب 27- سر ڪارايل ( پکين جو ذڪر) 28- سر پرڀاتي 29- سر ڏهر (ڪونج جو ذڪر) 30- سر بلاول (وڳنڌ بابت مذاق ، ڄام جکري جي سخاوت) 🔸شاھ لطيف جا شايع ٿيل رسالا 1- شاھ جو رسالو - ارنيسٽ ٽرمپ - 1866 2- شاھ جو رسالو - تاراچند شوقيرام - 1900 3- رسالہ شاھ عبداللطيف ڀٽائي عليه الرحمة - مرزا قليچ بيگ - 1913 4- شاھ جو رسالو - ڊاڪٽر ھوتچند مولچند گربخشاڻي - ٽي جلد - (1931-1924-1923) 5- شاھ جو رسالو - غلام محمَّد شاھواڻي - 1950 6- دفتر لطيفي وارو رسالو - محمَّد عثمان ڏيپلائي - 1951 7- رسالو (پيغام) شاھ عبداللطيف ڀٽائي گهوٽ - غلام مصطفيٰ قاسمي - 1951 8- رسالو (پيغام) شاھ عبداللطيف - علامہ آءِ آءِ قاضي - 1961 9- شاھ جو رسالو - ڪلياڻ آڏواڻي - 1966 10- شاھ جو رسالو - شاھ جو ڪلام - ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ - 1989 - ڏھ جلد 11- شاھ جو رسالو - الف - ب وار - ڊاڪٽر محمَّد عالم سومرو - 1994 12- الف - ب وارو شاھ جو رسالو ۽ رسالي جي ڏسڻي - عبدالغفار گوھر دائود پوٽو - 1994 13- شاھ جو رسالو - عثمان علي انصاري - 1997 14- شاھ جو رسالو - ٻانهون خان شيخ - 2002 🔸شاھ لطيف جو ذڪر مختلف ڪتابن ۾ 1- مقالات الشعراءَ - مير علي شير قانع ٺٽوي - 1761ع - 1174 ھ (شاھ لطيف جي وصال کان ڇھ سال پوءِ) 2- تحفة الڪرام - مير علي شير قانع ٺٽوي - 1768ع - 1181 ھ (فارسي) - سنڌي ترجمو - مخدوم امير علي 3- معيار سالڪان طريقت - مير علي شير قانع ٺٽوي - فارسي - 1787 - ترجمو - شيخ محمَّد حسن ٿريچاڻوي - 2010 4- سنڌ ۽ سنڌو ماٿري ۾ رهندڙ قومون - رچرڊ برٽن - 1871 5- احوال شاھ عبداللطيف ڀٽائي - مرزا قليچ بيگ (انگريزي 1877) (سنڌي 1897) 6- لطائف لطيفي - مير عبدالحسين سانگي (فارسي 1887) 7- شاھ تي تحقيق - ليلا رام وطڻ مل - 1889 8- مرغوب الاحباب - نظر علي بلوچ - 1945 9- شاھ سچل سامي - ڪلياڻ آڏواڻي - 1951 ۔10- Shah Latif Of Bhit مرتب - ڪريم بخش خالد - 1962 - (210 عرس تي ڇپيو) 11- پنج گنج - قادر بخش بيدل - (فارسي) - (سنڌي ترجمو - صوفي سبحان بخش -1977) 12- شاھ سچل سامي - مرتب : اي جي اتم - 1982 - ٻيو ڇاپو 1984 13- شاھ سچل ۽ خليفو قاسم - محمَّد حسين ڪاشف - 2012 14- لطيفي لهرون - (مضمون) - پروفيسر علي نواز جتوئي 🔸شاھ جي رسالي تي تحقيق 1- شاھاڻو شاھ - لعل چند امر ڏنو - 1914 2- مقدمہ لطيفي - ڊاڪٽر گربخشاڻي - 1923 3- لطيفي سير - ڀيرو مل آڏواڻي - 1928 4- شاھ جي رسالي جو رهبر عرف ککر ۾ کڙو - محمَّد عثمان ڏيپلائي 5- پيغام لطيف - جي ايم سيد - 1952 6- ڀٽ ڌڻي عرف فڪر لطيف - مولوي عبدالحيءُ - 1962 7- احوال شاھ عبداللطيف ڀٽائي - مرزا قليچ بيگ - 1972ع - 1392 ھ 8- شاھ لطيف جي شاعري - تنوير عباسي - 1976 9- شاھ ، سچل ، سامي - محمَّد ابراهيم جويو - 1978 10- لطيف جو پيغام - ميمڻ عبدالمجيد سنڌي - 1979 11- سنڌي ثقافت ۽ شاھ لطيف - ڊاڪٽر شاھنواز سوڍر - 1988 12- شاھ لطيف جي شاعريءَ ۾ علامت نگاري - ڊاڪٽر غلام النبي سڌايو - 1990 13- شاھ جي ٻولي - آفتاب ابڙو - 1990 14- شاھ جي شاعري ۾ عورت جو روپ - ڊاڪٽر فهميده حسين - 1993 15- ڀٽ جو گهوٽ - ڊاڪٽر بشير احمد شاد - 1993 16- عرفان لطيف - ڊاڪٽر بشير احمد شاد 17- پيھي منجھ پاتال - ڊاڪٽر بشير احمد شاد 18- شاھ لطيف ھر دور جو شاعر - ڊاڪٽر بشير احمد شاد 19- شاھ جون آکاڻيون - ڄيٺمل پرسرام گلراجاڻي - 1994 20- شاھ جي شاعري ۾ استعارا ۽ تشبيھ نگاري - ڊاڪٽر ام ڪلثوم - 2004 21- ڀٽائي جو مطالعو - ڊاڪٽر اسد جمال پلي - 2006 22- شاھ لطيف جي ٻولي جو تحقيقي جائزو - ج ع منگهاڻي - 2006 23- سوز وساز لطيف - حيدر علي - 2009 24- مون مطالع سپرين - اياز قادري 25- سنڌ جو شاھ - بدر ابڙو 26- ڀٽ جو شاھ - ايڇ ٽي سورلي - سنڌيڪار عطا محمَّد ڀنڀرو 27- لطيف جو پيغام - ڊاڪٽر ميمڻ عبدالمجيد سنڌي 28- فڪر لطيف - ڊاڪٽر ميمڻ عبدالمجيد سنڌي 29- لات جا لطيف جي - آغا سليم 30- اديون آءُ اڄاڻ - ڊاڪٽر فهميده حسين 31- لطيفي لات - ممتاز مرزا 32- موکي متارا - استاد لغاري 33- جھڙي سونهن سندياس - ڊاڪٽر محمَّد علي مانجهي 34- مون ۾ تون موجود - ڊاڪٽر محمَّد علي مانجهي 35- شاھ جي رسالي جي نباتات - پريتم پياسي 🔸شاھ لطيف جي رسالي جا ڪي ترجما 1- رسالہ شاہ عبداللطیف بھٹائی (اردو) - شيخ اياز - 1963 2- رسالہ شاہ عبداللطیف بھٹائی (اردو) - آغا سليم - 2000 3- کلام شاه عبداللطيف - (اردو - نثري ترجمو) - اياز قادري ۽ وقار احمد - 1993 ۔4- Shah Jo Risalo alias Ganj Latif - محمود يعقوب آغا شاھ - 1985 ۔5- Risalo of Shah Abdul Latif Bhitai Translated in Verses - پروفيسر آمنہ خميساڻي - 1994 ۔6- Risalo of Shah Abdul Latif Bhitai ايلسا قاضي (Selction) - 1965 ۔7- Selection From Risalo - جي الانا 8- السيد عبداللطيفرحمة اللہ عليه اشاعرالڪبير في ال باڪس ٽانڪڻ - (عربي) - ڊاڪٽر فضل رحيم سومرو - 1989 9- شاھ ڀٽائی دا رسالہ - (پنجابي) - ڪرتار سنگھ عرش وارو - 1996 سنڌي ٻولي جي شروعات 1) سنڌيءَ ۾ صرف ونحو (گرامر) تي پهرن ڪتاب 1850ع ۾ لکيو ويو. (2) انگريزن 1851ع ۾ حڪم نامو جاري ڪيو ته انگريز آفيسر لازمي طور تي سنڌي پڙهن. (3) سنڌ ۾ سنڌي ٻولي 1852ع ۾ فارسيءَ جي جاءِ ورتي. (4) سنڌي ٻوليءَ جي هاڻوڪي رسم الخط 1853ع کان آهي. (5) سنڌيءَ ۾ پهريون درسي ڪتاب 1853ع ۾ لکيو ويو. (6) سنڌيءَ ۾ پهريون قصو 1854ع سن ۾ ڇپيو. (7) سنڌيءَ ۾ مضمون نويسيءَ جي شروعات 1860ع ۾ ٿي. (8) سنڌيءَ ۾ قانون تي پهريون ڪتاب 1863ع ۾ لکيو ويو. (9) سنڌيءَ ۾ پهريون ناول 1868ع ۾ ڇپيو. (10) سنڌ جو پهريون نقشو 1870ع ۾ شايع ٿيو. (11) ڊاڪٽر ارنيسٽ ٽرمپ 1872ع ۾ سنڌي گرامر لکيو. (12) سيمور 1884ع ۾ سنڌي گرامر لکيو. (13) ديوان نارائڻ جڳن ناٿ وسناڻي 1892ع ۾ سنڌي گرامر لکيو. (14) ديوان ڏيارام وسومل مير چنداڻي 1904ع ۾ سنڌي گرامر لکيو. (15) سنڌيءَ ۾ آتم ڪهاڻي جي شروعات 1946ع کان ٿي آهي. انهيءَ طرز عمل تي پهريون ڀيرو فقير محمد سنڌي عمل پيرا آهي. اچو ته “پهريون“ هجڻ جي شرف حاصل ڪندڙ عامل و حامل کي شامل ڪريون، انهيءَ لاءِ اقتباسات جي معلومات پيش نظر رکجي ٿي؛ (1) سنڌي ادب جو پهريون دور سومرن جو دور کان آهي. (2) سنڌي نثر جو پهريون قصو سسئي پنهون آهي. (3) سنڌي نظم جو پهريون شاعر قاضي قاضن آهي. (4) سنڌي ۾ ترائيل جو پهريون شاعر نارائڻ شيام آهي. (5) سنڌيءَ ۾ غزل تي پهريون ڪتاب آخوند گل محمد جو آهي. (6) سنڌيءَ جي پهرين درسي ڪتاب “سنڌي ٻاراڻو” ڪتاب آهي. (7) سنڌي ٻوليءَ ۾ پهريون درسي ڪتاب ننديرام مير چنداڻي لکيو. (8) سنڌيءَ ۾ پهريون صاحب ديوان شاعر آخوند گل محمد هو. (9) سنڌيءَ ۾ لکيل پهرين اصلي آتم ڪهاڻي “سائو پن ۽ ڪارو پن“ آهي. (10) سنڌ ۾ باقاعده تعليمي ادارا سڀ کان پهرين يونانين قائم ڪيا. (11) شاهه جي رسالي جو پهريون انگريزيءَ ۾ ترجمو ڊاڪٽر سورلي ڪري ڇپايو. (12) سنڌ جي ذوالفقار علي ڀٽو کي برطانيه جي ڪنهن يونيورسٽيءَ ۾ بين الاقوامي قانون جو پهريون ايشيائي استاد مقرر ڪيو ويو. (13) سومرن جي دور جو پهريون شاعر پير صدر الدين شاهه هو. (14) سومرن جي دور ۾ پهرين شاعري گنان صنف کان شروع ٿي. (15) جديد سنڌي گيت جو پهريون شاعر صوفي نيڀراج آهي. (16) ارغونن ۽ ترخانن جي دور جو پهريون سنڌي شاعر شاهه عنايت رضوي هو. (17) لوگ (لوڪ) گيت تي پهريون ڪتاب ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ لکيو. (18) شاعريءَ جي صنف “هجو گوئي” جو پهريون مؤجد سيد ثابت علي شاهه هو. (19) شاعريءَ ۾ مدح جي صنف جو پهريون مؤجد جمن چارڻ هو. (20) سنڌي مرثيي جو پهريون بنياد سيد ثابت علي شاهه رکيو. انهيءَ اميد سان ته اڳين ڪتابن جيان هن ڪتاب کي به قدر جي نگاهه سان ڏسجوی